تفاوت بین آب سیاه و آب مروارید چیست؟
در دنیای چشم‌پزشکی، دو واژه “آب‌سیاه” و “آب‌مروارید” بارها شنیده می‌شوند. هرچند نام‌های این دو بیماری شبیه به هم هستند و گاهی در گفت‌وگوهای روزمره به اشتباه به جای یکدیگر به کار می‌روند، اما در واقع ماهیتی کاملاً متفاوت دارند. در این مقاله سعی کرده‌ایم با زبانی ساده ولی دقیق، تفاوت بین آب سیاه و آب مروارید چیست؟ را توضیح دهیم تا درک روشنی از این دو بیماری مهم داشته باشید.
بیشتر بخوانید: بلفاروپلاستی (جراحی زیبایی پلک) اصفهان
آب‌سیاه چیست؟ (گلوکوم)
آب‌سیاه یک بیماری مزمن چشمی است که به علت افزایش فشار داخل چشم به‌وجود می‌آید. این افزایش فشار به تدریج به عصب بینایی آسیب می‌زند و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به نابینایی دائمی شود.
مهم‌ترین ویژگی آب‌سیاه: آسیب غیرقابل‌برگشت به عصب بینایی.
علائم رایج آب‌سیاه:
-
کاهش دید محیطی (دید تونلی)
-
تاری دید تدریجی
-
درد چشم یا سردرد (در برخی انواع)
-
دیدن هاله دور نورها
-
افزایش تدریجی مشکل در دید شب
نکته مهم اینجاست که آب‌سیاه اغلب بدون علامت شروع می‌شود و به همین دلیل به آن «دزد خاموش بینایی» نیز می‌گویند.
آب‌مروارید چیست؟ (کاتاراکت)
بر خلاف آب‌سیاه، آب‌مروارید نوعی کدورت در عدسی چشم است. عدسی چشم در حالت طبیعی شفاف است، اما با افزایش سن یا در اثر برخی عوامل، شروع به کدر شدن می‌کند و مانع عبور درست نور به شبکیه می‌شود.
مهم‌ترین ویژگی آب‌مروارید: تاری دید ناشی از کدورت عدسی که با جراحی قابل درمان است.
علائم رایج آب‌مروارید:
-
دید ابری یا مه‌آلود
-
حساسیت به نور و تابش
-
مشکل در دید شب
-
نیاز به تغییر مکرر نمره عینک
-
دید دوگانه در یک چشم
آب‌مروارید برخلاف آب‌سیاه معمولاً با جراحی قابل درمان است و به ندرت منجر به نابینایی دائمی می‌شود.
جدول مقایسه‌ای بین آب‌سیاه و آب‌مروارید
| ویژگی | آب‌سیاه (گلوکوم) | آب‌مروارید (کاتاراکت) |
|---|---|---|
| ناحیه آسیب‌دیده | عصب بینایی | عدسی چشم |
| علت اصلی | افزایش فشار داخل چشم | کدورت طبیعی یا غیرطبیعی عدسی |
| شروع علائم | معمولاً تدریجی و بدون درد | تدریجی، با تاری دید قابل‌تشخیص |
| درمان | دارو، لیزر یا جراحی؛ غیرقابل‌برگشت | جراحی ساده و بسیار مؤثر |
| پیشرفت بیماری | ممکن است منجر به نابینایی کامل شود | دید کاهش می‌یابد اما معمولاً برگشت‌پذیر است |
| قابل پیشگیری؟ | تا حدی با چکاپ منظم | بله، با محافظت در برابر نور خورشید و کنترل دیابت |
دلایل بروز این دو بیماری
عوامل مؤثر در بروز آب‌سیاه:
-
وراثت و سابقه خانوادگی
-
افزایش سن (مخصوصاً بالای ۴۰ سال)
-
فشار بالای چشم (IOP)
-
دیابت
-
مصرف طولانی‌مدت قطره‌های کورتونی
عوامل مؤثر در بروز آب‌مروارید:
-
افزایش سن (بالاترین عامل)
-
ضربه به چشم
-
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور آفتاب
-
دیابت کنترل‌نشده
-
سیگار و مصرف الکل
- بیشتر بخوانید: لیزیک چشم اصفهان
روش‌های تشخیص آب‌سیاه و آب‌مروارید
تشخیص آب‌سیاه:
تشخیص این بیماری با اندازه‌گیری فشار چشم (تونومتری)، بررسی عصب بینایی، آزمایش میدان دید (پریمتری) و گاهی عکسبرداری از عصب چشم انجام می‌شود. چکاپ‌های منظم نزد چشم‌پزشک تنها راه مطمئن برای شناسایی زودهنگام این بیماری است.
تشخیص آب‌مروارید:
پزشک با معاینه ساده توسط اسلیت‌لمپ (میکروسکوپ مخصوص چشم) و تست بینایی، به‌راحتی می‌تواند وجود کدورت عدسی را تشخیص دهد.
بیشتر بخوانید : جراحی آب مروارید اصفهان
درمان آب‌سیاه و آب‌مروارید چه تفاوتی دارد؟
آب‌سیاه:
در درمان این بیماری عمدتاً با هدف کاهش فشار داخل چشم مهم . راه‌های درمان عبارت‌اند از:
-
استفاده روزانه از قطره‌های مخصوص
-
لیزر درمانی
-
جراحی (مانند ترابکولکتومی)
نکته مهم این است که درمان فقط از بدتر شدن بیماری جلوگیری می‌کند، نه بازگرداندن بینایی از دست‌رفته.
درمان آب‌مروارید:
بهترین درمان آب‌مروارید جراحی تعویض عدسی چشم است. این جراحی معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و در اغلب موارد دید چشم پس از آن به حالت عادی بازمی‌گردد.
آیا می‌توان از این بیماری‌ها پیشگیری کرد؟
اگرچه نمی‌توان کاملاً از بروز آب‌سیاه یا آب‌مروارید جلوگیری کرد، اما می‌توان با رعایت برخی نکات ساده، احتمال ابتلا را کاهش داد:
-
انجام معاینه سالانه چشم، به‌ویژه پس از ۴۰ سالگی
-
استفاده از عینک آفتابی مناسب
-
ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
-
کنترل دقیق قند خون در افراد دیابتی
-
پرهیز از مصرف بی‌رویه قطره‌های چشمی حاوی کورتون
جمع‌بندی: آب‌سیاه یا آب‌مروارید؟ کدام خطرناک‌تر است؟
پاسخ به این پرسش بستگی به شدت بیماری و زمان تشخیص دارد. به‌طور کلی:
-
آب‌سیاه خطرناک‌تر است چون بدون علامت آغاز می‌شود و اگر دیر تشخیص داده شود، می‌تواند باعث نابینایی دائمی شود.
-
آب‌مروارید با وجود افت دید، قابل درمان است و در صورت مراجعه به‌موقع، نگرانی خاصی وجود ندارد.
بنابراین، آنچه اهمیت دارد آگاهی، معاینه منظم چشم و اقدام به‌موقع است. دید ما یکی از باارزش‌ترین دارایی‌های زندگی‌مان است—با مراقبت و شناخت درست، می‌توان آن را برای سال‌های طولانی حفظ کرد.