رتینوپاتی دیابتی؛ علائم و راه‌های پیشگیری
رتینوپاتی دیابتی یکی از جدی‌ترین عوارض چشمی بیماری دیابت است و اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند منجر به کاهش بینایی و حتی نابینایی شود. این بیماری در اثر آسیب به رگ‌های خونی شبکیه ایجاد می‌شود و معمولاً به‌صورت تدریجی پیشرفت می‌کند. آگاهی از علائم اولیه و انجام معاینات دوره‌ای می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از مراحل پیشرفته داشته باشد. در این مقاله همه چیز درباره رتینوپاتی دیابتی، علائم، روش‌های تشخیص و بهترین راه‌های پیشگیری را بررسی می‌کنیم.
رتینوپاتی دیابتی چیست و چرا ایجاد می‌شود؟
دیابت باعث بالا ماندن قند خون می‌شود و وقتی این وضعیت ادامه پیدا می‌کند، به دیواره رگ‌های خونی شبکیه آسیب می‌رسد. شبکیه بخش حساس به نور چشم است و هر آسیبی در این قسمت مستقیماً روی کیفیت دید تأثیر می‌گذارد. به همین دلیل رتینوپاتی دیابتی یک بیماری جدی است که نیاز به توجه مداوم دارد. این بیماری معمولاً بدون درد پیشرفت می‌کند و بیمار تا مراحل پیشرفته متوجه تغییرات نمی‌شود؛ بنابراین پایش منظم چشم‌ها برای افراد دیابتی ضروری است.
علائم رتینوپاتی دیابتی
شناخت علائم اولیه می‌تواند از پیشرفت آسیب جلوگیری کند. نشانه‌های معمول رتینوپاتی دیابتی شامل موارد زیر است:
-
تاری دید یا موج‌دار شدن تصاویر
-
ایجاد لکه‌ها یا فلوترهای سیاه در میدان دید
-
مشکل در دید شب
-
کاهش تدریجی بینایی
-
کاهش حساسیت به رنگ‌ها
-
دیدن نقاط تاریک یا سایه‌دار
این علائم ممکن است همزمان ظاهر نشوند و بسیاری از بیماران تا مراحل پیشرفته هیچ نشانه‌ای ندارند. بنابراین حتی بدون علائم، افراد دیابتی باید معاینه سالانه چشم داشته باشند.
مراحل رتینوپاتی دیابتی
رتینوپاتی دیابتی معمولاً در چند مرحله پیشرفت می‌کند:
-
مرحله اول: رتینوپاتی غیرتکثیری خفیف
رگ‌های خونی کوچک آسیب می‌بینند و ممکن است میکروآنوریسم‌ها تشکیل شوند. بیمار معمولاً علامتی ندارد. -
مرحله دوم: رتینوپاتی غیرتکثیری متوسط
برخی رگ‌ها بسته می‌شوند و اکسیژن کافی به شبکیه نمی‌رسد. خطر پیشرفت بیماری بیشتر می‌شود. -
مرحله سوم: رتینوپاتی غیرتکثیری شدید
بخش‌های بیشتری از شبکیه درگیر کمبود اکسیژن می‌شوند و رگ‌های جدید شکل می‌گیرند که معمولاً غیرطبیعی و آسیب‌پذیر هستند. -
مرحله چهارم: رتینوپاتی تکثیری
رگ‌های جدید نازک و شکننده شکل می‌گیرند و احتمال خونریزی داخل چشم زیاد می‌شود. این مرحله خطرناک‌ترین حالت بیماری است و اگر درمان نشود، می‌تواند به نابینایی منجر شود.
روش‌های تشخیص رتینوپاتی دیابتی
پزشک برای تشخیص دقیق از چند روش استفاده می‌کند:
-
معاینه با مردمک گشاد شده: امکان بررسی شبکیه و رگ‌های خونی را فراهم می‌کند.
-
آنژیوگرافی با فلوئورسئین: ماده رنگی تزریق شده و مسیر رگ‌های خونی عکس‌برداری می‌شود.
-
OCT: ضخامت شبکیه را اندازه‌گیری می‌کند و برای بررسی ورم ماکولا کاربرد دارد.
رتینوپاتی دیابتی چگونه درمان می‌شود؟
درمان به مرحله بیماری و میزان آسیب بستگی دارد:
-
تزریق دارو: داروهای ضد VEGF برای کاهش رشد رگ‌های غیرطبیعی و کنترل ورم استفاده می‌شوند.
-
لیزر: جلوگیری از خونریزی و کاهش رشد رگ‌های جدید در مراحل پیشرفته‌تر.
-
جراحی: برای خونریزی شدید یا جداشدگی شبکیه انجام می‌شود.
برای جراحی آب مروارید و اطلاعات بیشتر می‌توانید به این صفحه مراجعه کنید: جراحی آب مروارید اصفهان
راه‌های پیشگیری از رتینوپاتی دیابتی
-
کنترل دقیق قند خون
-
کنترل فشار خون و چربی خون
-
ترک سیگار
-
معاینه سالانه چشم
-
فعالیت بدنی منظم
سایر مشکلات چشمی
-
در موارد افتادگی پلک، جراحی بلفاروپلاستی ممکن است لازم باشد: بلفاروپلاستی
-
در صورت انحراف چشم یا استرابیسم، ارزیابی تخصصی ضروری است: انحراف چشم
-
افراد متقاضی لیزیک نیز قبل از عمل باید بررسی شوند: لیزیک
جمع‌بندی
رتینوپاتی دیابتی یکی از مهم‌ترین تهدیدها برای بینایی افراد دیابتی است. شناخت علائم اولیه، کنترل قند خون، معاینات دوره‌ای و مراجعه سریع به پزشک، کلید پیشگیری از پیشرفت بیماری و حفظ بینایی است. درمان‌های مختلف مانند لیزر، تزریق دارو و جراحی می‌توانند تا حد زیادی کمک‌کننده باشند، اما موفقیت نهایی وابسته به تشخیص و اقدام به موقع است.